Przejdź do zawartości

Rzeszów Główny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rzeszów Główny
Ilustracja
Rzeszów Główny - dworzec kolejowy (2021)
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Rzeszów

Lokalizacja

Śródmieście

Zarządca

PKP (dworzec)
PKP PLK (stacja)

Data otwarcia

15 listopada 1858 (odbudowany w 1945)

Poprzednie nazwy

Rzeszów (1858-1939, 1944-2008), Rzeszow (1939-41), Reichshof (Rzeszow) (1942), Reichshof (1942-44)

Rodzaj

stacja kolejowa

Liczba pasażerów (2022)

12 000 dziennie[1]

Dane techniczne
Liczba peronów

3

Liczba krawędzi
peronowych

6

Kasy

T

Linie kolejowe
Położenie na mapie Rzeszowa
Mapa konturowa Rzeszowa, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Rzeszów Główny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Rzeszów Główny”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Rzeszów Główny”
Ziemia50°02′34″N 22°00′25″E/50,042778 22,006944
Strona internetowa

Rzeszów Głównystacja kolejowa w Rzeszowie, położona w województwie podkarpackim, ważny węzeł kolejowy Polski południowo-wschodniej. Według klasyfikacji PKP ma kategorię dworca wojewódzkiego[2].

Ruch pasażerski

[edytuj | edytuj kod]
Rok Wymiana roczna Wymiana pasażerska na dobę miejsce w Polsce
2017[3] 2 410 000 6 600 36
2018[4] 2 700 000 7 400 31
2019[3] 3 140 000 8 600 27
2020[3] 1 720 000 4 700 31
2021[3] 2 700 000 7 400 22
2022[5] 4 400 000 12 000 20

Dane ogólne

[edytuj | edytuj kod]

Rzeszów Główny jest stacją węzłową. Znajduje się na międzynarodowej linii kolejowej E30 Zgorzelec - Medyka. Przez stację przechodzą następujące linie kolejowe:

numer relacja elektryfikacja status
71 Ocice – Rzeszów Główny T czynna
91 Kraków GłównyMedyka T czynna
106 Rzeszów Główny – Jasło N czynna

Budynek dworcowy

[edytuj | edytuj kod]
Dworzec około 1910

Budynek dworca Rzeszów Główny znajduje się na Placu Dworcowym w północnej części dzielnicy Śródmieście. Został wybudowany w 1858 i pomimo dwukrotnego zniszczenia oraz modernizacji zachował swój pierwotny styl architektoniczny. Największą przebudowę przeszedł w 1908 roku, kiedy to dobudowano: restaurację, poczekalnię III klasy, werandę peronową nad peronem 1, a na placu przed dworcem w miejsce lamp naftowych wprowadzono oświetlenie gazowe.

W 2020 r. rozpoczęła się przebudowa budynku oraz przyległego terenu. W marcu 2024 r. otworzono parking podziemny oraz pętlę dla autobusów MPK Rzeszów[6][7].

Przed rozpoczęciem remontu w budynku dworcowym znajdowały się kasy. Miał on także informację, poczekalnię oraz elektroniczną przechowalnię bagażu. Bezpośrednio do budynku przylega peron 1. zadaszony werandą, która prowadzi w kierunku zachodnim do przejścia podziemnego, łączącego wszystkie trzy perony. W skrajnie wschodniej części budynku znajduje się posterunek SOK. Na czas remontu możliwość schronienia się i kasy biletowe przeniesiono do tymczasowego kontenera.

Infrastruktura kolejowa stacji

[edytuj | edytuj kod]

Stacja ma 7 torów głównych oraz 3 perony z sześcioma krawędziami peronowymi. Perony połączone są przejściem podziemnym znajdującym się na zachód od budynku dworcowego.

Peron nr 1. sąsiaduje bezpośrednio z budynkiem dworca, jest w większości zadaszony i ma 2 krawędzie przy torach nr 3 i 5[8].

Najdłuższym i najszerszym peronem jest peron nr 2, mający dwie krawędzie peronowe przy torach nr 1 i nr 2. Jest zadaszony, ma ławki i oszklone przestrzenie dla oczekujących pasażerów.

Na północ od peronów znajdują się niezelektryfikowane tory, obsługiwane zwrotnicami ręcznymi, prowadzące do hal naprawczych oraz lokomotywowni. W przeszłości znajdowała się tutaj także druga lokomotywownia, która została jednak zburzona, a tory do niej rozebrane. W tych okolicach znajduje się także schronisko manewrowych, zakłady Kolejowej Medycyny Pracy, budynek PKP Energetyka oraz budynek zwrotniczego.

Na zachód od stacji, obok Wiaduktu Tarnobrzeskiego, znajduje się jedyna nastawnia, pełniąca funkcję nastawni dysponującej oznaczona "Rz", która przed modernizacją stacji posiadała urządzenia przekaźnikowe typu IZH-111 a po modernizacji urządzenia komputerowe marki Thales umożliwiające sterowanie ruchem na odcinku od Rzeszowa Głównego do Dębicy w ramach LCS[9]. Na wschód od budynku dworcowego znajduje się pomnik techniki - lokomotywa Tkt48-27, rampa wyładunkowa oraz nieczynna, aczkolwiek będąca w dobrym stanie wieża wodna, w rejonie której odchodziła dziś już rozebrana bocznica do magazynów w rejonie ulic Bardowskiego oraz Batorego. Podobnie ma się stan bocznicy do zakładów Alima Gerber na północ od peronów. Kilkaset metrów dalej w kierunku Przemyśla znajduje się most kolejowy na rzece Wisłok, obok którego można zauważyć ruiny starych budynków kolejowych. Stacja ma semafory świetlne.

Bezpośrednio na północny zachód w kierunku Krakowa znajduje się stacja Rzeszów Zachodni, która łączy się z Dworcem Głównym trzema torami i na której tory są sterowane z tej samej co Rzeszów Główny nastawni dysponującej "Rz". 11 czerwca 2023 otwarto przystanek kolejowy Rzeszów Centrum. Ulokowano go zaledwie 268 m za końcem peronu 1 przy torze w kierunku Jasła nie łącząc obu obiektów chodnikiem dla pieszych[10].

W 2024 r. na stacji uruchomiono wyświetlacze informacji pasażerskiej, oraz zapowiedzi głosowe generowane przez syntezator głosu[11].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwotne plany zakładały powstanie dworca kolejowego w odległym Zaczerniu. Desperacji ówczesnych miejskich rajców i przedsiębiorców zawdzięczamy obecne położenie dworca na linii kolejowej Kraków-Przemyśl, która w okolicy Rzeszowa ma kształt litery "u"[12]. Rzeszowski dworzec został otwarty 15 listopada 1858 roku w ramach budowy Kolei galicyjskiej im. Karola Ludwika (lata budowy 1856-61) jako część drogi kolejowej łączącej Wiedeń i Kraków z Lwowem. Od dnia powstania aż do 1902 roku był on poza granicami administracyjnymi miasta na terenie Ruskiej Wsi. Nie mniej jednak bliska lokalizacja od rzeszowskiego Rynku spowodowała szybkie zabudowanie obszaru między centrum miasta a dworcem. W 1890 roku stał się stacją węzłową po tym, jak uruchomiono połączenie z Jasłem. W 1908 rozpoczęto budowę kładki nad torami o szerokości 2,5 m oraz pogłębiono, wybrukowano i odwodniono przejazd pod torami w ciągu dzisiejszej ulicy Batorego. Wraz ze wzrostem znaczenia rzeszowskiego węzła kolejowego powstało osiedle kolejowe na północ od dworca (dzisiejsza część Osiedla 1000-Lecia). W roku 1964 oddano do użytku fragment linii 71 do Kolbuszowej, aby zakończyć po długich, trwających od 1938 roku, staraniach budowę linii do Ocic. W czasie I wojny światowej budynek dworcowy został zniszczony przez wycofujące się wojska rosyjskie. W czasie II wojny światowej dworzec służył jako ważny węzeł komunikacyjny. Wycofujące się wojska hitlerowskie ponownie go zniszczyły. Nowy budynek postawiono dopiero po II wojnie w 1945 r.[13]

12 czerwca 2018 PKP Polskie Linie Kolejowe podpisały z konsorcjum Track Tec Construction, Inżynieria Rzeszów, Intop Warszawa i Infrakol umowę na przebudowę stacji Rzeszów Główny wraz z budową dodatkowego przystanku Rzeszów Zachodni[14]. Prace modernizacyjne rozpoczęły się w sierpniu 2018[15]. Modernizacja układu torowego, peronów, wymiana sieci trakcyjnej i systemu sterowania ruchem została zakończona w sierpniu 2021 roku. Ruch pociągów na stacjach Rzeszów Główny, Trzciana, Sędziszów Małopolski, Ropczyce, Dębica sterowany jest poprzez Lokalne Centrum Sterowania ze stacji Rzeszów Główny (LCS Rzeszów Główny).[16] Na wiosnę 2022 roku rozpoczęła się kompleksowa przebudowa budynku dworca wraz z budową parkingu podziemnego. W lipcu 2023 rozpoczęto montaż systemu dynamicznej informacji pasażerskiej (wyświetlacze) i systemu monitoringu stacji.

Kalendarium

[edytuj | edytuj kod]
  • 1856 – początek budowy Kolei galicyjskiej im. Karola Ludwika
  • 15 listopada 1858 – otwarcie Dworca Rzeszów
  • 1861 – ukończenie budowy odcinka linii Rzeszów - Lwów
  • 1884 – negatywne rozpatrzenie prośby władz Rzeszowa o połączenie do Mielca i Tarnobrzega - powstaje dzisiejsza linia kolejowa nr 25, która biegnie od Dębicy na północ Galicji
  • 1890 – ukończenie budowy linii do Jasła - Rzeszów staje się stacją węzłową
  • 1902 – włączenie terenu dworca do granic administracyjnych miasta uchwałą Sejmu Krajowego Galicji we Lwowie na skutek starań ówczesnego burmistrza Rzeszowa Stanisława Jabłońskiego
  • 1908 – rozpoczęcie przebudowy dworca (kładka, przejazd kolejowy, restauracja, weranda peronowa, oświetlenie gazowe)
  • 1914 – zniszczenie dworca przez wycofujące się wojska rosyjskie
  • 1938 – rozpoczęcie budowy linii kolejowej nr 71 do Ocic przerwanej przez wybuch wojny
  • 1945 – zniszczenie dworca przez wycofujące się wojska niemieckie; rozpoczęcie odbudowy dworca
  • 1964 – otworzono połączenie na odcinku Rzeszów - Kolbuszowa
  • 1971 – ukończenie budowy linii kolejowej do Ocic
  • 14 grudnia 2008 – zmiana nazwy stacji na Rzeszów Główny
  • 13 grudnia 2015 – na stacji Rzeszów Główny zaczęły się zatrzymywać pociągi kategorii Express InterCity Premium obsługiwane składami ED250 Pendolino[17].
  • 21 czerwca 2017 - spółka PKP Polskie Linie Kolejowa S.A. ogłasza przetarg na zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w stacji Rzeszów Główny w ramach projektu „Poprawa stanu technicznego infrastruktury obsługi podróżnych (w tym dostosowanie do wymagań TSI PRM), Etap III Rzeszów Główny”[18].
  • sierpień 2018 - rozpoczęcie modernizacji i przebudowy stacji Rzeszów Główny[15].
  • sierpień 2021 - zakończenie przebudowy peronów, układu torowego, wymiany sieci trakcyjnej i systemu sterowania ruchem kolejowym poprzez lokalne centrum sterowania (LCS).[19]
  • luty 2022 - rozpoczęcie przebudowy budynku dworca wraz z placem od strony ul. Grottgera i budową parkingu podziemnego.[20]
  • lipiec 2023 - rozpoczęcie instalowania systemu dynamicznej informacji pasażerskiej, nowego nagłośnienia i systemu monitoringu wizyjnego na stacjach Rzeszów Główny i Rzeszów Zachodni.[21]

Skomunikowanie

[edytuj | edytuj kod]

Dworzec kolejowy jest położony w bezpośrednim sąsiedztwie dworca autobusowego i jest częścią Rzeszowskiego Centrum Komunikacyjnego, na którym znajduje się przystanek MPK Rzeszów obsługujący linie 0A i 0B, N1, N2 i N3, a także postój taxi i płatny parking. Niedaleko w kierunku wschodnim znajduje się pętla Bardowskiego skąd odjeżdżają autobusy linii: 5, 9, 12, 20, 22, 29, 35, 41, 45, 51, 52, 53, 54, 59 i N1.

Galeria po modernizacji

[edytuj | edytuj kod]

Galeria przed modernizacją

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce - Urząd TransportuKlejowego
  2. [1], l.p. 389
  3. a b c d Urząd Transportu Kolejowego, Przewozy pasażerskie [online], Portal statystyczny UTK [dostęp 2023-02-20] (pol.).
  4. Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce w 2018 r. [online], Urząd Transportu Kolejowego [dostęp 2020-01-30].
  5. Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
  6. Wojciech Tatara, Przebudowa dworca PKP w Rzeszowie przedłuży się. Do początku 2025 roku [online], nowiny24.pl, 11 stycznia 2024 [dostęp 2024-06-25] (pol.).
  7. PRC, Miejska część Rzeszowskiego Centrum Komunikacyjnego oficjalnie otwarta. Na budynek dworca PKP jeszcze poczekamy [online], Super Nowości - wiadomości z Rzeszowa i Podkarpacia, 12 lutego 2024 [dostęp 2024-06-25] (pol.).
  8. Tak wygląda pierwszy peron dworca PKP w Rzeszowie po remoncie [online], 5 lutego 2020 [dostęp 2020-02-05].
  9. 40 mln zł za powiązanie sterowania ruchem na PKA Rzeszów [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2024-06-25] (pol.).
  10. Nowy przystanek kolejowy - Rzeszów Centrum = 2023-06-14 [online].
  11. Kolejowy Portal, Stacja Rzeszów Główny zyskała system dynamicznej informacji pasażerskiej [online], Kolejowy Portal, 19 lutego 2024 [dostęp 2024-06-25] (pol.).
  12. Jak w XIX wieku wywalczono kolej dla Rzeszowa | PodkarpackaHistoria.pl [online], www.podkarpackahistoria.pl [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-08] (pol.).
  13. zbiory Biblioteki Uniwersytetu Rzeszowskiego
  14. Kurier Kolejowy, PLK podpisały umowę na modernizację stacji Rzeszów Główny [online], kurier-kolejowy.pl [dostęp 2018-10-14].
  15. a b Ruszyła przebudowa stacji Rzeszów Główny [online], rzeszow.tvp.pl, 22 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-23].
  16. Integracja systemu LCS Rzeszów
  17. Nowy rozkład na żywo: Awaria na CMK, wichury utrudniają ruch. rynek-kolejowy.pl, 2015-12-13. [dostęp 2015-12-13].
  18. Zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w stacji Rzeszów Główny w ramach projektu „Poprawa stanu technicznego infrastruktury obsługi podróżnych (w tym dostosowanie do wymagań TSI PRM), Etap III Rzeszów Główny” [online], zamowienia.plk-sa.pl, 21 czerwca 2017.
  19. Lokalne Centra Sterowania w Polsce
  20. Remont budynku dworca kolejowego w Rzeszowie - nowiny24.pl
  21. System dynamicznej informacji pasażerskiej na stacjach Rzeszów Główny i Rzeszów Zachodni - gospodarkapodkarpacka.pl

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Rzeszów Główny
Linia 71 Ocice – Rzeszów Główny (66,781 km)
Rzeszów Zachodni
odległość: 1,794 km
Linia 91 Kraków GłównyMedyka (157,579 km)
Rzeszów Zachodni
odległość: 1,740 km
odległość: 2,191 km
Linia 106 Rzeszów Główny – Jasło (0,476 km)
odległość: 0,167 km